گواهی سپرده شمش طلا چیست ؟

جدید ترین ابزاری که به تازگی قرار است به بورس کالا ورود کند، گواهی سپرده شمش طلا است.در این مقاله شمش طلا، عیار آن، وزن گواهش سپرده شمش طلا و مزایای آن را بررسی خواهیم کرد

شمش طلا چیست؟
شمش طلا (به انگلیسی gold bar و gold ingot معروف هست)، همان طلای خامیست که حداقل عیار آن ۹۹۵ و حداکثر آن ۹۹۹.۹۹ می‌باشد. نکته‌ای مهم در شمش عیار آن می‌باشد. هرچه عیار آن بیش و بیشتر شود، ارزش آن دو چندان می‌شود. عیار شمش برای اینکه بیشتر شود، به دستگاه‌ و تکنولوژی پیشرفته‌تری نیاز هست. این دستگاه‌ و تکنولوژی انحصاراً در اختیار شرکت‌های معتبر دنیا قرار دارد و آن را در اختیار دیگر کشورها قرار نمی‌دهند. در کشور ما، شرکت‌های خاص و معتبری تحت نظر بانک مرکزی و اتحادیه طلا و وجود دارند که می‌توانند شمش‌هایی با خلوص ۹۹۵ تولید کنند.

اوراق شمش طلا  مشابه سایر اوراق گواهی سپرده
چنانچه وزن مجموعه گواهی سپرده‌های دارنده آن به میزان حداقل وزن یک شمش طلا نرسید این امکان برای مالک وجود دارد که یا اوراق خود را در بازار به فروش برساند یا آنکه اگر مایل به تحویل فیزیکی آن نباشد بتواند به نماد بعدی آن را منتقل کند. به عبارت دقیق‌تر اگر دارنده اوراق تمایل به اتمام حضور خود در این نماد داشته باشد می‌تواند اقدام به فروش اوراق گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا کند.
زیرا دو راه وجود دارد یا لازم است که به اندازه یک شمش اقدام به خرید کند تا بتواند آن‌را از انبار خارج کند یا آنکه گواهی خود را در بازار به فروش برساند و چنانچه تمایل نداشته باشد هیچ یک از این دوکار را انجام دهد محدودیتی در مسیر انتقال نماد به نمادهای بعدی برای دارنده اوراق وجود ندارد. همچنین دارندگان اوراق گواهی سپرده شمش طلا محدودیتی برای تحویل شمش خود از خزانه نخواهند داشت و هر فردی که به میزان حداقل وزن شمش اوراق دارد می‌تواند دارایی خود را تحویل بگیرد.
معاملات گواهی سپرده معاملاتی نقدی است که متقاضی در صورت آنکه اوراق کافی در اختیار داشته باشد، فردای روز خرید می‌تواند درخواست تحویل محصول را ارائه دهد. در بازار گواهی سپرده؛ سررسید صرفا مفهومی است که با انباردار به‌خاطر موضوعات مربوط به حوزه انبارداری تعریف شده است.
این سررسید می‌تواند بسیار بلندمدت تعریف شود یا کوتاه‌مدت باشد. تعریف سررسید برای اوراق گواهی سپرده محصولات کشاورزی در بورس کالا به این دلیل که نگهداری محصولات کشاورزی عمدتا یا فسادپذیر هستند یا با کاهش کیفیت مواجه می‌شوند محدودیت دارد. اما این امر در مورد شمش طلا صدق نمی‌کند. از این رو در اینجا بحث انتقال نماد مطرح می‌شود که مشکلی برای آن وجود ندارد.

عیار شمش‌های طلا مورد معامله
خلوص ۹۹۵ برای دارایی پایه اوراق گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا مشخص شده است. نکته‌ای که وجود دارد برای شروع کار این است که شرکت‌های عرضه‌کننده فعلی عیاری نزدیک به هم را تولید می‌کنند اما این انتظار وجود دارد که تعداد عرضه‌کنندگان افزایش یابد و چندین شرکت بخواهند شمش‌های تولیدی خود را در این بازار عرضه کنند. از این رو لازم است که رویکردی طراحی شود که استاندارد عیار مورد تایید مشابه هم باشد.

شمش‌های طلا چند گرمی هستند؟
وزن شمش‌ها از استانداردهای مشخصی تبعیت می‌کنند. هر شرکتی با توجه به بازاری که در اختیار دارد، رنج مشخصی را تولید می‌کند و به بازار عرضه می‌کند. برای مثال برای صادرات شمش طلا به کشورهای دیگر از شمش‌های حدوداً ۱۲ کیلیوگرمی استفاده می‌کنند. وزن شمش طلا کاملا بستگی به کارایی افراد دارد. کسی که می‌خواهد هدیه بدهد شمش های یک گرمی را انتخاب می‌کند. کسی که می‌خواهد سرمایه گذاری کند و پول خود را طلا کند، شمش‌های یک کیلویی می‌خرد.

 جزئیات معاملات رینگ فیزیکی شمش طلا
اولین معامله شمش طلا در رینگ فیزیکی بورس کالا طبق آمار منتشره روی سایت شرکت بورس کالای ایران در ۱۸ شهریور سال ۱۳۸۷ به ثبت رسیده و تاکنون ادامه یافته است.
بررسی حجم معاملات این فلز گرانبها در بورس کالا از فراز و نشیب‌های زیادی حکایت دارد که در مقایسه با میزان عرضه این محصول در برخی از برهه‌های زمانی از عدم جذابیت معاملاتی آن خبر می‌دهد. از ابتدای سال جاری تاکنون به میزان ۷۷۳ کیلوگرم شمش طلا در بورس کالا عرضه شده که از این میزان عرضه ۴۷۵ کیلوگرم آن مورد دادوستد متقاضیان قرار گرفته است.
متوسط درصد معامله عرضه‌های شمش طلا در بورس کالا از ابتدای راه‌اندازی این معاملات تاکنون ۵۵/ ۳۶ درصد برآورد می‌شود که گرچه رقمی چندان برجسته در مقابل سایر کالاهای عرضه شده در تالار فیزیکی بورس کالا به شمار نمی‌رود اما با درنظر گرفتن این موضوع که شمش طلا در زمره فلزات گرانبها دسته‌بندی می‌شود و کاربردهای محدودتری نسبت به سایر محصولات صنعتی و معدنی دارد این میزان دادوستد عرضه‌ها قابل قبول درنظر گرفته می‌شود.

ویژگی‌های مهم گواهی سپرده شمش طلا
امکان وثیقه‌گذاری گواهی سپرده شمش طلا یکی از ویژگی‌های مهم این شیوه معاملاتی است که در کنار نوسان آزادانه بهای این کالا، می‌توان از این دارایی‌ها به‌عنوان پشتوانه‌ای برای اخذ وام بهره برد. این در حالی است که اگر شاهد نوسان سریع قیمت‌ ارز یا تکانه‌های تورمی نباشیم یا حتی رکود امکان سودآوری در حتی فرآیندهای واسطه‌گری را ندهد، می‌توان از این بازار بهره برد.
نوسان قیمت‌های جهانی طلا خود یک معیار مهم برای نوسان نرخ و سودآوری است و شاید بتوان از این پس، بازار گواهی سپرده شمش طلا را با حجم معاملاتی بالا، یکی از بسترهای مهم سرمایه‌گذاری در سال‌های آینده به شمار آورد. این در حالی است که گواهی سپرده شمش طلا بر پایه تجربیات گواهی سکه بنا شده و به سادگی می‌توان انتظار داشت که نگرانی‌ها یا محدودیت‌های این بازار را در بر نداشته باشد.
وجود بازار طلای آب شده یکی از واقعیت‌های معاملاتی در بازار غیررسمی است که شاید برای اهل فن ریسک معاملاتی چندانی نداشته باشد ولی این شرایط برای سرمایه‌گذار عادی این‌گونه نیست. این در حالی است که در معاملات گواهی سپرده شمش چنین ریسک‌هایی متصور نیست و اعتماد از صحت معاملات و ویژگی‌های فنی و امنیت طلا قطعی است. همچنین هزینه انبارداری در این شیوه معاملاتی به احتمال قوی ناچیز است که در مقایسه با سکه طلا از جذابیت بالاتری برخوردار خواهد بود.
آغاز به کار قریب‌الوقوع معاملات گواهی سپرده شمش طلا به معنی افزایش خوش‌بینی‌ها به آغاز معاملات سایر گروه‌های کالایی در چارچوب گواهی سپرده است که بر آینده این بازارها و افزایش شفافیت معاملات اثرگذاری بالایی دارد. استمرار معاملات و امکان داد و ستد روزانه و دریافت و پرداخت ساده‌تر وجه نقد از سایر ویژگی‌های این بازار است که از هم‌اکنون احتمال موفقیت بالایی دارد.

مزایای گواهی سپرده شمش طلا
1.پتانسیل جذب بیشتر سرمایه‌گذاری بر طلا در شرایطی که امکان توسعه آن با محوریت دارایی پایه بسیار ساده‌تر از گواهی سکه است.
2. تعمیق بازار رسمی و غیررسمی طلا با افزایش حجم عرضه و معاملات که به معنی کاهش حباب قیمتی در انواع مصنوعات از طلا (حتی سکه) به شمار می‌رود.
3. امکان تغییر فاز معامله‌گران از طلای آب شده در بازار آزاد به سمت معاملات گواهی سپرده شمش که قطعا از ریسک پایین‌تری برخوردار است.
4.پتانسیل افزایش حجم سرمایه‌گذاری بر ذخایر معدنی طلا و امکان تعریف ابزارهای مالی جدید برای تامین مالی این صنعت
5. امکان وثیقه‌گذاری گواهی سپرده شمش طلا با حجم بالا
6. استفاده از نوسان قیمت‌های جهانی در شرایطی که نرخ ارز در کشور حتی ثابت باشد.
7. گواهی سپرده شمش طلا فضایی برای حضور ساده‌تر بانک مرکزی در بازار طلا که از جذابیت تبدیل وجه نقد به طلا به‌صورت رسمی برخوردار است را مهیا می کند.
8. وجود تمامی جذابیت‌های معاملات گواهی سپرده همچون تعریف ابزارهای مالی نوین و قراردادهای مشتقه بر این دارایی پایه
9. رهگیری ساده‌تر ذخایر و دارایی‌های طلا که در صورت لزوم از پتانسیل مدیریت بازار برخوردار خواهد بود.
10. امکان رونق سریع صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا در شرایطی که می‌توان محدودیت‌های تأمین گواهی سکه را در این شیوه معاملاتی برای شمش مرتفع شده ارزیابی کرد.
11. امکان حضور قوی‌تر بانک‌ها و سهولت تبدیل بخشی از ذخایر ریالی خود به طلا
12. سهولت تحویل فیزیکی شمش طلا برای مصرف‌کنندگان صنعتی و تولیدکنندگان جواهرآلات
13. پتانسیل ورود بازارگردان که در حجم بالا می‌تواند به نقش‌آفرینی بانک مرکزی در این حوزه معاملاتی تبدیل شود.
14. امکان عرضه بیشتر و حتی واردات رسمی شمش طلا از بستر بورس کالا در صورت افزایش تقاضا
15. پتانسیل تغییر فاز معاملات از عرضه شمش طلا در بازار فیزیکی به سمت معاملات گواهی سپرده
16.انتظار برای منطقی‌تر شدن معاملات گواهی در شرایطی که به احتمال زیاد شاهد صف خرید یا صف فروش نخواهیم بود شاید اولین بازار مالی ایران بدون سقف و کف مجاز نوسان قیمت‌ها در همین بازار تجربه شود.
17. حفظ ارزش پول سرمایه گذاران

راه اندازی معاملات گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا
گواهی سپرده شمش طلا با مشارکت بانک ملت، ایمیدرو(سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران)، بورس کالا و شرکت گسترش معادن و شرکت طلای زرشوران به صورت رسمی رونمایی شد.
حجم اولیه این قرارداد در حدود ۲۵۰ کیلوگرم شمش طلا با درجه خلوص حداقل ۹۹۷ است که این میزان با توافق طرف های قرارداد و تنظیم و ابلاغ الحاقیه، قابلیت افزایش تا ۵۰۰۰ کیلوگرم را خواهد داشت.

رضا دولت آبادی، مدیرعامل بانک ملت در مراسم امضای قرارداد و رونمایی از گواهی سپرده شمش طلا، این طرح را یک کار جدید خواند که با  توافقنامه سه جانبه بانک ملت، بورس کالا و ایمیدرو با شرکت طلای زرشوران کلید خورده است.

وی طراحی و عملیاتی شدن طرح گواهی سپرده شمش طلا را کاری بزرگ دانست که در جلسات متعدد، همه جوانب آن سنجیده و بررسی شده و بر اساس یک مدل واقعی، به مرحله اجرا رسیده است.
تعریف سوت
وقتی پای طلا درمیان باشد؛ کمترین ذره از آن برایمان با ارزش است. کمترین واحد وزنی را “سوت” یا “صوت” می‌گویند. در واقع واحد سوت، همان میلی گرم است .
یک سوت معادل ۰.۰۰۱ گرم یا به عبارتی دیگر یک گرم معادل ۱۰۰۰ سوت می‌باشد.
هر گرم طلا چند سوت است و چگونه خوانده می‌شود؟
همانطور که پیش‌تر هم گفتیم هر گرم طلا معادل ۱۰۰۰ سوت است. سوت کوچک‌ترین واحد اندازه‌گیری وزن برای طلا به حساب می‌آید

هرگواهی سپرده شمش طلا معادل چند سوت است؟
اوراق سپرده شمش طلا در مقیاس های کوچک (مثلا یکصد سوت یا ۰.۱ گرمی) منتشر و در سامانه معاملات بورس کالا عرضه می شود.
هرگواهی سپرده معادل چند تومان است؟
 هر گواهی سپرده شمش طلا (۱۰۰ سوت) معادل ۹۰ هزار تومان می شود.
البته با توجه به اینکه گواهی سپرده طلا 0.1 گرم است، ارزش ریالی آن معادل 0.1 گرم است که متغیر است.