مفاهیم پایه بازار بورس برای افراد مبتدی

---

مقدمه

بازار بورس، غلط مصطلح بوده و معنی بورس همان بازار است. در تعریف کلی بورس یا همان بازار نیز می توان گفت؛ مرکزی پر از تحرک برای کسب درآمد است. بازاری که جریان اقتصادی را تحت نظر گرفته و نقش بنیادی در تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی دارد. به همین دلیل یکی از مهمترین اجزای ساختار اقتصادی هر کشور محسوب می شود. اینکه چگونه وارد بازار بورس شویم یا چگونه وارد بازار بورس جهانی شویم، محل بحث اصلی نیست، بلکه اصلی ترین موضوع در قدم اول شناخت این بازار است.

اگر چه سرمایه‌گذاری در این بازار می‌تواند به عنوان مسیر موفقیت و سودآور برای سرمایه‌گذاران باشد، اما بدون دانش از این بازار، نمی توان وارد چالش‌های آن شد. از همین رو در این مطلب از سری مقالات آموزشی موسسه آموزشی سرآمد ( مدرسه سرمایه گذاری هاتف) به بیان ساده و قابل درک عامه از اصول و مفاهیم کلیدی بازار بورس پرداختیم. زیرا توضیح مواردی نظیر تعریف و عملکرد بورس، روش‌های ثبت‌نام و ورود به بازار، انواع تحلیل‌ها در سهام، معرفی شاخص‌های اساسی بورس، ساعات کاری بازار، نقشه‌ی بازار و اصول دیده‌بان را لازم می دانیم.

بازار بورس چیست

می دانیم بازار بورس واژه غلط است، اما مجبوریم از آن استفاده کنیم. بورس بازاری برای معامله انواع اوراق بهادار از جمله سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه، گواهی سپرده و غیره است. در بورس، سرمایه‌گذاران می‌توانند اوراق بهادار را بخرند یا بفروشند. به همین دلیل به این بازار، بازار بورس اوراق بهادار می گویند. قیمت اوراق بهادار در بورس بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. به تعبیری دیگر هر چقدر تقاضا برای یک سهم بیشتر باشد، قیمت آن بالاتر و هر میزان تقاضا کمتر باشد قیمت آن پایین می آید.

تمام معاملات در این بازار از طریق شرکت‌های کارگزاری انجام می‌شود و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است. همچنین اطلاعات مربوط به شرکت‌ها و اوراق بهادار به صورت شفاف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. بازار بورس با فراهم کردن زمینه جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران، نقش مهمی در تأمین مالی شرکت‌ها و رشد اقتصادی هر کشور دارد. این فاکتورهاست که بازار بورس را، یکی از مهمترین بازارهای مالی و دارای نقش محوری در اقتصاد کشورها، می کند.

ثبت نام بازار بورس

سوال متداولی که در زمینه بورس مطرح می شود این است که چگونه وارد بازار بورس شویم؟ برای ثبت نام و ورود به بازار سرمایه گذاری، مراحل زیر باید طی شود:

1. انتخاب کارگزاری: اولین گام ثبت نام در یکی از کارگزاری‌های بورس است. کارگزاری واسط بین سرمایه‌گذار و بورس است و درخواست‌های خرید و فروش سهام از طریق کارگزار ارسال می‌شود.
2. ثبت نام و افتتاح حساب: پس از انتخاب کارگزاری، فرم‌ها و مدارک مورد نیاز ثبت نام تکمیل و ارائه می‌شود. سپس حساب سرمایه‌گذاری باز می‌شود.
3. واریز وجه اولیه: پس از باز شدن حساب، سرمایه اولیه برای شروع به کار واریز می‌شود.
4. ثبت سفارش: سفارش خرید یا فروش سهام مورد نظر از طریق کارگزاری ثبت می‌شود.
5. پیگیری سفارش: کارگزار پیگیر اجرای سفارش خواهد بود و نتیجه را به سرمایه‌گذار اطلاع می‌دهد.

پس از طی این مراحل، سرمایه‌گذار می‌تواند وارد معاملات بورس شود. البته کسب آگاهی از قوانین و مقررات بورس نیز ضروری است.

پیش بینی بازار بورس

پیش‌بینی بازار بورس یک فرآیند پیچیده است و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. تحلیل بازار بورس سهام اغلب به دو دسته تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال یا فنی تقسیم می‌شود. در زیر به برخی اصول کلی این دو نوع تحلیل اشاره می‌شود:

1. تحلیل بنیادی:

تحلیل شرکت‌ها و اقتصاد:

• مطالعه و تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها و اقتصاد کلان کشورها برای درک وضعیت اقتصادی.
• تحلیل عوامل اقتصادی مثل نرخ رشد اقتصادی، نرخ بیکاری و شاخص‌های مهم دیگر.

رویدادهای جهانی و ملی:

• پیگیری و تحلیل رویدادهای ملی و جهانی که ممکن است بر بازار تأثیر بگذارد، از جمله تصمیمات سیاستمداران، تغییرات در قیمت ارز و حوادث جهانی.

2. تحلیل تکنیکال:

نمودارهای قیمتی:

• بررسی نمودارهای قیمتی مانند نمودارهای شمعی، نقطه و شکل.
• تشخیص الگوهای مختلف مانند سرشکن، سه‌شکل، و دیگر الگوهای فنی.

شاخص‌های فنی:

• استفاده از شاخص‌های فنی مانند میانگین متحرک، RSI، و MACD برای مشاهده وضعیت بازار.

محاسبه و ارزیابی ریسک و بازده:

• محاسبه نسبت‌های ریسک و بازده برای ارزیابی جذابیت سرمایه‌گذاری.

نکات کلیدی :

• پیش‌بینی دقیق ممکن نیست: هرچقدر که تحلیل‌ها و شاخص‌ها مفید باشند، بازار مالی همیشه قابلیت تغییر دارد و پیش‌بینی دقیق آینده ممکن است مشکل باشد.
• منابع معتبر: استفاده از منابع معتبر و تحلیل‌گران مطرح در زمینه مالی بسیار حائز اهمیت است.
• مدیریت ریسک: هرگز سرمایه‌گذاری را بدون مدیریت ریسک انجام ندهید. استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مثل استاپ-لاس بسیار مهم است.

به عنوان یک نکته اضافی، همیشه به سیاق کلی بازار و شرایط محلی و جهانی توجه داشته باشید و تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات جاری و تحلیل دقیق انجام دهید.

ساعت بازار بورس

زمان بازار بورس ایران به دو بخش تقسیم می‌شود که جلسه معاملاتی در آن زمان دایر است. در ادامه هر کدام از زمان‌بندی ها را باهم مرور می کنیم:

#1 بخش اول:

• زمان پیش‌گشایش: از ساعت ۸:۳۰ تا ۸:۴۵ صبح.
• زمان انجام معاملات: از ساعت ۸:۴۵ صبح تا ۱۱:۴۵ صبح.

بخش اول جلسه معاملاتی بورس و فرابورس به ابتدای روز بازار مالی ایران اختصاص دارد و در این بازه زمانی، معاملات انجام می‌شود.

#2 بخش دوم:

• زمان پیش‌گشایش: از ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۲:۱۵ ظهر.
• زمان انجام معاملات: از ساعت ۱۲:۱۵ ظهر تا ۱۵:۱۵ ظهر.

بخش دوم جلسه معاملاتی پس از اتمام کار بخش اول بازار آغاز می‌شود و در این مدت، معاملات ادامه می‌یابد. در این دو بخش، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران می‌توانند با اوراق بهادار مختلف در بورس ایران معامله کنند. این زمان‌بندی به تنظیم و نظارت بر فعالیت‌های بازار کمک می‌کند و مشتریان را قادر می‌سازد تا به موقع برای معاملات خود حاضر باشند.

شاخص در بازار بورس

آگاهی از انواع شاخص‌های بازار بورس اهمیت زیادی دارد. زیرا این شاخص‌ها اطلاعات مهمی را درباره عملکرد بازار ارائه می‌دهد و می‌تواند به سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران مالی و دیگر اشخاص مرتبط با بازار کمک کند. بنابراین بهتر است انواع شاخص بازار بورس را بشناسید. انواع شاخص‌های مهم بورس به شرح زیر است:

• شاخص کل (TEDPIX): این شاخص مهم‌ترین شاخص بورس است و تغییرات آن نشان‌دهنده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.
• شاخص کل هم‌وزن: در این شاخص به تمام شرکت‌ها وزن یکسان داده می‌شود.
• شاخص قیمت (TEPIX): این شاخص تنها تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد.
• شاخص قیمت هم‌وزن: در این شاخص نیز به تمام شرکت‌ها وزن یکسان داده می‌شود.
• شاخص سهام آزادشناور (TEFIX): این شاخص بر اساس سهام آزاد شناور محاسبه می‌شود.
• شاخص‌های صنعتی، مالی و 50 شرکت برتر
• شاخص‌های قیمت به تفکیک صنایع مختلف

نوسان بورس در بازار بورس ایران

نوسان مجاز یکی از مهمترین مکانیزم‌های کنترل نوسانات قیمت و جلوگیری از صعود و نزول شدید قیمت‌ها در بورس است. نوسان مجاز به این معناست که قیمت هر سهم در هر روز معاملاتی، تنها می‌تواند تا سقف مشخصی نسبت به قیمت پایانی روز قبل افزایش یا کاهش یابد. حداقل و حداکثر نوسان مجاز در بازار بورس ایران به شرح زیر است:

• سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه پذیرفته شده در بورس و فرابورس به طور معمول، حداکثر می‌توانند روزانه 5 درصد نوسان قیمت داشته باشند.
• برای نمادهای موجود در بازار اول بورس و فرابورس، دامنه نوسان روزانه 7+ و 7- درصد تعیین شده است.
• دامنه نوسان روزانه حق تقدم سهام، دو برابر نوسان روزانه سهام مربوطه تعیین می‌شود.
• دامنه نوسان روزانه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، 10 درصد است.
• در بازار پایه فرابورس، شرایط نوسان قیمت متفاوت است.

هدف از نوسان مجاز، جلوگیری از نوسانات شدید و غیرعادی قیمت سهام است تا از شکل گیری حباب قیمتی جلوگیری شود و ثبات نسبی به بازار برگردد. البته در شرایط خاص ممکن است نوسان مجاز افزایش یابد. موارد عدم شمول در دامنه نوسان به شرح زیر هستند:

1. پس از آغاز معاملات سهم پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه برای تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود، دامنه نوسان در پذیرش معاملات قرار نمی‌گیرد.
2. پس از آغاز معاملات سهم پس از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده یا جلسه هیئت مدیره جهت تغییر سرمایه، دامنه نوسان در معاملات مورد نظر اعمال نمی‌شود.
3. در مورد اوراق بهاداری که دارای بازارگردان هستند، دامنه نوسان روزانه قیمت، بر اساس مقررات بازارگردانی تعیین می‌شود.

دیده بان بازار بورس

دیده‌بان بازار، یک ابزار مفید در بازار بورس اوراق بهادار است که به شما اطلاعات جامع در مورد شرکت‌های فعال در این بازار را ارائه می‌دهد. دیده‌بان، اطلاعاتی نظیر تعداد و حجم معاملات، ارزش و قیمت سهام، حجم مبنا، میزان نوسانات قیمت، قیمت‌های دیروز، امروز و پایانی سهام را به صورت آنلاین نمایش می‌دهد. از سویی دیگر دیده‌بان بازار، نمادهای بازار را بر اساس گروه‌ها و صنعت‌های مختلفی که شرکت‌ها در آن فعالیت می‌کنند، دسته‌بندی می‌کند. بنابراین این امکان به شما داده می‌شود تا به راحتی سهام مورد نظرتان را انتخاب کرده و بر اساس تفکیک، دسته‌بندی‌های مختلف را مشاهده کنید.

با استفاده از دیده‌بان بورس تهران، دیگر نیازی به جستجوی دستی و تک به تک نمادها نیست و شما می‌توانید به سرعت اطلاعات مورد نیاز خود را پیدا کنید. همچنین، این ابزار پیشرفته امکاناتی مانند تغییر قالب، ساخت سبد سهام، ایجاد فیلترهای مخصوص و ... را به شما ارائه می‌دهد تا تجربه شما در مانیتورینگ بازار بهبود یابد.

نقشه بازار بورس

نقشه بازار بورس، ابزاری است که وضعیت کلی و نمای بازار بورس را به صورت گرافیکی نمایش می دهد. این ابزار، به سرمایه گذاران کمک می کند تا در یک نگاه، وضعیت بازار را مشاهده کرده و نسبت به سهام مختلف تصمیم گیری کنند. نقشه بورس، معمولاً بر اساس یک یا چند معیار، مانند بازدهی روزانه، ارزش معاملات، حجم معاملات و سایر موارد، نمادهای معاملاتی را به رنگ های مختلف نمایش می دهد. به عنوان مثال، نمادهای معاملاتی که بازدهی بالایی داشته اند، معمولاً با رنگ سبز نمایش داده می شوند. در مقابل، نمادهای معاملاتی که بازدهی پایینی داشته اند، معمولاً با رنگ قرمز نمایش داده می شوند.

این نقشه، ابزاری مفید برای سرمایه گذاران نوپاست. در ادامه، به توضیح برخی از مزایای نقشه بازار بورس باهم مرور می کنیم:

• سهولت در استفاده: نقشه بازار بورس، ابزاری ساده و آسان برای استفاده است. سرمایه گذاران می توانند با چند کلیک ساده، وضعیت کلی بازار را مشاهده کنند.
• سرعت در تصمیم گیری:نقشه بازار، می تواند به سرمایه گذاران کمک کند تا در یک نگاه، وضعیت بازار را مشاهده کرده و نسبت به سهام مختلف تصمیم گیری داشته باشند.
• تنوع در نمایش:این نقشه بورس، می تواند با استفاده از معیارهای مختلف، نمادهای معاملاتی را به رنگ های مختلف نمایش دهد. این امر، می تواند به سرمایه گذاران کمک کند تا سهام مختلف را با یکدیگر مقایسه کنند.

البته، نقشه بازار بورس نیز دارای برخی از محدودیت هاست. به عنوان مثال، این ابزار، نمی تواند وضعیت دقیق یک نماد معاملاتی را نشان دهد. سرمایه گذاران باید برای تصمیم گیری دقیق، از ابزارهای تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی نیز استفاده کنند.

حجم بازار بورس

حجم بازار به معنای مجموع تعداد و ارزش معاملاتی که در یک بازار خاص و در یک بازه زمانی مشخص است. حجم بازار نشان‌دهنده فعالیت معاملاتی در بازار است و می‌تواند نشانگر تقاضا و عرضه در بازار ، قدرت و جریان پولی بازار باشد. در بازار بورس، حجم بازار به مجموع تعداد سهام یا قراردادهای معامله‌شده ضربدر قیمت هر واحد معامله شده اطلاق می‌شود. به عبارت دیگر:

حجم بازار=تعداد واحدهای معامله شده × قیمت هر واحد

بنابراین، به عنوان مثال اگر 100 سهم با قیمت هر سهم 50 هزار تومان معامله شود، حجم بازار برابر با 100×50,000=5,000,000 تومان خواهد بود.

تحلیل حجم بازار اهمیت بسیاری در تحلیل‌های تکنیکال دارد. افزایش حجم معمولاً نشان‌دهنده تأیید قیمتی درست افتاده (تأیید قیمت) است، در حالی که کاهش حجم ممکن است نشانگر عدم اطمینان و تردید در بازار باشد. همچنین، حجم بازار در تحلیل‌های مختلف نقش مهمی ایفا می‌کند و می‌تواند به تصمیم‌گیری در مورد جهت حرکت قیمت‌ها کمک کند. در ضمن به جهت تسریع در انجام کارهای تحلیلی حجم بازار بورس ایران را می توانید از وبسایت های معتبر مانند سازمان بورس ایران استخراج کنید و نیاز به محاسبه دستی توسط شما نیست.

بازار بورس بین الملل

بورس بین الملل، بازاری است که در آن سهام شرکت‌های مختلف از کشورهای مختلف در سراسر جهان معامله می‌شود. این بازار، به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهد که در شرکت‌های خارج از کشور خود سرمایه گذاری کنند و از فرصت‌های سرمایه گذاری در سراسر جهان بهره‌مند شوند. بازار بورس بین الملل، از طریق بورس‌های مختلف در سراسر جهان تشکیل می‌شود. برخی از مهم‌ترین بورس‌های بین‌المللی عبارتند از:

• بورس نیویورک (NYSE)
• بورس نزدک (NASDAQ)
• بورس لندن (LSE)
• بورس توکیو (TSE)
• بورس شانگهای (SSE)

مزایا و معایب بازار بورس بین الملل

بورس بین الملل، مزایای مختلفی برای سرمایه گذاران دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

• تنوع سرمایه گذاری: بورس بین الملل،امکان سرمایه گذارای در شرکت‌های مختلف کشورهای را به متقاضی می دهد تا از این مسیر، ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهند.
• بازار بزرگتر: بازار بین الملل، بزرگتر از بورس داخلی اکثر کشورهاست. این امر، باعث می‌شود که سرمایه گذاران بتوانند سهام بیشتری را با نقدینگی بالاتر معامله کنند.
• فرصت‌های سرمایه گذاری جدید: بورس بین الملل، فرصت‌های سرمایه گذاری جدیدی را برای سرمایه گذاران فراهم می‌کند. این فرصت‌ها می‌توانند شامل شرکت‌های نوآورانه، شرکت‌های خارجی و سایر فرصت‌های سرمایه گذاری باشد.

البته، بورس بین الملل نیز معایبی دارد که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ریسک بالاتر: بازار بورس بین الملل، می‌تواند ریسک بالاتری نسبت به بازار داخلی داشته باشد. این امر به دلیل عوامل مختلفی مانند تفاوت در قوانین و مقررات، تفاوت در فرهنگ‌ها و تفاوت در شرایط اقتصادی است.
• هزینه‌های بالاتر: معامله در بورس بین الملل، می‌تواند هزینه‌های بالاتری نسبت به معامله در بازار داخلی داشته باشد. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های کارمزد کارگزار، هزینه‌های تبدیل ارز و سایر هزینه‌ها است.
• محدودیت دسترسی: دسترسی به بازار بورس بین الملل، برای برخی از سرمایه گذاران ممکن است محدود باشد. این محدودیت‌ها شامل محدودیت‌های قانونی، محدودیت‌های فنی و سایر محدودیت‌ها است.

بنابراین، سرمایه گذاران باید قبل از سرمایه گذاری در بازار بورس بین الملل، مزایا و معایب این بازار را به دقت زیر نظر بگیرند.

آموزش بازار بورس از صفر تا صد

بورس یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی است که می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذابی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کند. اما شروع سرمایه‌گذاری در این بازار بدون آموزش و شناخت کافی، می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد. در اینجا به برخی از مهم‌ترین مباحثی که در آموزش بازار بورس باید پوشش داده شود، اشاره می‌کنیم:

• آشنایی با مفاهیم پایه‌ای بورس مانند سهام، اوراق بهادار، نماد معاملاتی و ...
• شناخت انواع دستورات معاملاتی مانند خرید، فروش، حراج و ...
• آموزش نحوه افتتاح حساب، خرید و فروش سهام
• آشنایی با انواع روش‌های تحلیل بنیادی و تکنیکال بازار
• معرفی شاخص‌های مهم بورس و نقش آن‌ها
• آموزش مدیریت ریسک و اصول موفقیت در بورس
• توضیح نکات مالیاتی، حقوقی و قانونی مربوط به بازار سرمایه

بهتر است آموزش بازار بورس ترکیبی از دانش نظری و مهارت‌های عملی باشد تا سرمایه‌گذاران را برای ورود به این بازار آماده کند. گروه آموزشی هاتف با بهره‌گیری از مدرسان مجرب و باتجربه، آموزش‌های تخصصی و کاربردی بازار سرمایه را ارائه می‌دهد.

کلام هاتف

این بازار یک دنیای پویا و پیچیده است که با شناخت صحیح آن، سرمایه‌گذاران می‌توانند از فرصت‌های سودآور مناسبی بهره‌مند شوند. بنابراین از تعریف ابتدایی بازار تا نقشه‌ی دقیق آن باید مورد توجه قرار بگیرد، این مقاله نیز جهت افزایش دانش شما در زمینه سرمایه‌گذاری در بازار بورس عرضه شد.

به یاد داشته باشید، با سرمایه‌گذاری هوشمندانه و اطلاعات به‌روز، می‌توانید خود را در جهان پیچیده و فراگیر بورس به بهترین شکل نشان دهید. در نهایت طبیعی است که پویایی بازار، چالش‌ها و فرصت‌هایی به همراه دارد. بنابراین دریافت اطلاعات به‌روز و استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک می‌تواند کلید موفقیت شما در این سفر بسیار مهم باشد.